Zabıta, bir şehirde veya bölgede güvenliği sağlamakla yetki olan idareci kişidir. Zabıta bir devlet memurudur. Kamu meslekleri grubunda yer alır. Çalıştığı bölgede huzur ve güven ortamını tahsis etmekle sorumludur. Ülkemizde belediyelere bağlı olarak hizmet sunan zabıtalar, belediye tarafından istihdam edilir ve belediyenin belirlediği emir ve yasakların uygulanmasını sağlar. Toplumun sağlığı, huzuru ve güveninin sağlanması konusunda denetlemeler yapar. Fakat bunları sadece görev aldığı bölge sınırları içerisinde yapabilir.
 

Ülkemizde iki türlü zabıta bulunmaktadır. Bunlar genel zabıta ve özel zabıtadır. Genel zabıta polis ve jandarmadır. Özel zabıta ise belediye zabıtasıdır. İdari zabıta; toplum düzeninin korunmasını, toplumda huzur ve güven ortamının oluşmasını ve bu ortamın bozulmamasını sağlamakla yükümlüdür. Bu belediye zabıtasının görevidir. Adli zabıta ise; suç delillerini tespit etme, suçluları yakalama ve adli makamlara teslim etme gibi cezai işlemleri yapmakla yükümlüdür. Bu görevi de genel zabıta üstlenir. Ülkemizde bu iki faaliyet de İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
 

Zabıtanın Görev ve Sorumlulukları
Zabıtalar, toplum düzeninin sorunsuz işlemesini ve güven ortamının oluşmasını sağlar. Bu nedenle görev ve sorumlulukları oldukça fazladır. Bu sorumlulukları eksiksiz ve dikkatli bir biçimde yerine getirmesi gerekmektedir. Bu görev ve sorumluluklar şu şekildedir:

Belediye sınırları içerisinde beldenin düzenini ve halkın huzurunu sağlayıp korumak, bunu kendisine verilen yetkiler çerçevesinde yapmakla yükümlüdür.
Kanunların belediyelere görev olarak verdiği kontrolleri, izinleri ve yasakları yerine getirir.
Ruhsatsız işyeri işletenlere gerekli cezai yaptırımları uygulamakla yükümlüdür.
İlçe Sağlık Müdürlüğü ile birlikte denetim işlemlerini yürütmekle sorumludur.
Vatandaşların Zabıta Amirliği’ne ilettiği şikâyetlerin çözüme ulaşmasını sağlar.
Tüketici haklarının korunması için kanunda belirtilen yönetmelikleri uygular.
Semt pazarlarında denetim ve kontrol yapar.
İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından belirtilen sağlık şartlarına uymayan dükkânlar için gereken yaptırımları uygular.
Sokak satıcılarına ve seyyar satıcılara gereken yaptırımları uygular.
Ana yolları ve meydanları gereksiz yere işgal eden kişilere ceza verilmesini sağlar, kazı çalışmalarının kontrolünü sağlar ve trafik park düzenlemelerini yürütür.
Kaçak inşaatların ve gecekondu inşaatlarının denetimini sağlar.
Dilencilere ve insanlardan usulsüz yardım isteyenlere karşı cezai yaptırım uygular.
Mülkiyeti belediyeye ait olan panolara kaçak ilan ve reklam yapıştıranlara karşı cezai yaptırım uygular.
Çevre koruma kanununda belirtilen maddelerin uygulanmasını sağlar.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre sit ve koruma alanlarındaki ruhsatsız yapı çalışmalarını ve izinsiz define arayanları yetkililere bildirir.
Savaş gibi olağanüstü durumlarda kendisine verilen görevleri eksiksiz bir biçimde yerine getirir.
Korunmaya muhtaç çocukları, yaşlıları ve engellileri tespit ederek sosyal hizmet kurumlarına bildirir.


Zabıtanın Yetkileri
Zabıtaların yapmakla yükümlü olduğu ve belediyenin onlara yüklediği görevleri yerine getirebilmeleri için belirli yetkilere ve haklara sahip olması gerekmektedir. Bu yetkiler şu şekildedir:

Kamuya açık yerlere girerek işletmeciden kontrolün konusu olan belgeleri isteyerek gerekli kontrolleri yapma hakkına sahiptir. 
Belediyeye ait taşınır ve taşınmaz mallara yapılacak olan saldırıları engelleyebilir.
Taşıtların, yaya kaldırımlarını ve yayaların geçtiği yerleri işgal etmesini önleyebilir.
Meydanlarda ve yollarda izinsiz korsan kitap, gazete ve dergi satışının yapılmasını önleyebilir ve yapıldığı takdirde cezai yaptırım uygulayabilir.
Meydanlarda ve yollarda izinsiz olarak seyyar tezgâh kuran ve satış yapanlara cezai yaptırım uygulama hakkına sahiptir.
Yıkılması ve boşaltılması yönünde karar verilen binalara ve yapılara girerek yasal yaptırımlar uygulayabilir.
Halka açık yerlerde gürültü yapanları, çevreyi kirletenleri, faaliyetleriyle halkı rahatsız edenleri ve günlük hayatın aksamasına nedenle olanları ikaz ederek ikazına uyulmadığı takdirde cezai yaptırım uygulayabilir.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında koruma altında olan kitap, CD, DVD, sanat eseri vb. eserlerin pazarlarda, meydanlarda, seyyar tezgâhlarda izinsiz olarak satılmaması için kontroller yapabilir ve gerektiğinde cezai yaptırım uygulayabilir.


Bir zabıta, belediye tarafından kendisine verilen yetkileri kullanmasına engel olan kişiler hakkında adli soruşturma yapılması için tutanak düzenleyebilir.


Belediye Zabıtası Kimdir?
Belediye zabıtası, yerel yönetimlere yani belediyelere bağlı olarak çalışan zabıtadır. Kamu düzeni ve genel kamu sağlığının korunması için görev yapar. Önleyici kolluk kuruluşu altında görev alan belediye zabıtasının, yanında bulundurduğu donanım sayısı polislere göre daha azdır ve yetki alanı polislerden daha dardır. Belediye meclisi tarafından alınan ve yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla ilgili denetlemeler yapar. Bu emir ve yasaklara uymayanlara cezai yaptım uygular.
 

Trafik Zabıtası Kimdir?
Esas görevi trafik hizmetlerini yürütmek olan trafik zabıtası; araç çekim işlemleri, trafiğin düzenlenmesi, levhaların planlanması gibi faaliyetleri yerine getirir. Daha önceden belirlenen duraklarda, karayollarında, sokaklarda ve yollarda usulsüz araç park edildiğinde cezai yaptırım uygulamakla yükümlüdür. Toplu taşıma araçları ve taksilerin bilet tarifelerini, güzergâhlarını ve kalkış saatlerini kontrol eder. Belediyenin yürüttüğü altyapı çalışmaları için gerekli tedbirleri alır. Trafik ışıklarına ve levhalarına verilen zararları tespit eder. Trafik zabıtası, acil durumlarda ve mecbur kalındığında genel zabıta görevinde de bulunabilir. Ancak zorunlu haller dışında genel zabıta görevi göremez. Sadece trafiğin düzenlenmesinden sorumludur.